Τα τελευταία χρόνια, οι ερευνητές προσπαθούν να ανιχνεύσουν στον εγκέφαλο τους νευρολογικούς δείκτες που σχετίζονται με τις αλλαγές που επιφέρει η ψυχοθεραπεία. Η κατανόηση της νευρολογικής επίδρασης της ψυχοθεραπείας θα βοηθήσει τόσο στον προσδιορισμό της ακριβούς δράσης της, όσο και στην κατάδειξη του πότε και αν η φαρμακευτική παρέμβαση χρειάζεται να λειτουργήσει συμπληρωματικά ή εάν θα παρακώλυε τη θεραπευτική επίδραση.
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychiatry Research : Neuroimaging, επιβεβαιώνει όλα όσα γνωρίζουμε για τον τρόπο που η θεραπεία μεταβάλλει τον εγκέφαλο στην Καταθλιπτική Διαταραχή, και προτείνει ότι οι βασικές αλλαγές λαμβάνουν χώρα στις περιοχές της συναισθηματικής λειτουργίας.
Η διεθνής επιστημονική ομάδα που εδρεύει στο Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience και στο University of East London στο Λονδίνο, με επικεφαλής την Cynthia Fu, διεξήγαγε μια βιβλιογραφική αναζήτηση για μελέτες που αποκαλύπτουν τις αλλαγές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη θεραπευτική επίδραση διαφόρων μορφών ψυχοθεραπείας, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική και η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία. Εξέτασαν 17 μελέτες και όλες συνέτειναν ότι, κατόπιν θεραπευτικής παρέμβασης, παρατηρείται μείωση της δραστηριότητας στην περιοχή της αμυγδαλής, όταν το άτομο εκτίθεται τόσο σε φορτισμένα συναισθηματικά ερεθίσματα, όσο και σε ουδέτερα ερεθίσματα.
Η μετα-ανάλυση ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστική καθώς σύγκρινε την εγκεφαλική δραστηριότητα εθελοντών που αντίκρυζαν συναισθηματικά φορτισμένες εικόνες, πριν και μετά την συμμετοχή τους σε ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι εθελοντές είχαν παρακολουθήσει ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα εμφάνισαν μικρότερη ενεργοποίηση στην περιοχή του προμετωπιαίου λοβού, που σχετίζεται με την αφηρημένη σκέψη και το συλλογισμό. Τα άτομα που εμφανίζουν καταθλιπτική διαταραχή δείχνουν εντονότερη ενεργοποίηση σ’αυτή την περιοχή κατά την εμπλοκή τους σε συναισθηματικά φορτισμένες δραστηριότητες, γεγονός που αποτυπώνει την τάση τους να υπερ-αναλύουν σκέψεις και ανησυχίες.
Επομένως, η μείωση της δραστηριότητας στον προμετωπιαίο λοβό μετά από ψυχοθεραπεία καταδεικνύει την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής παρέμβασης στο να αποδυναμώνει την ισχύ των αρνητικών γνωστικών μοτίβων, που τόσο έντονα είναι συνδεδεμένα με την καταθλιπτική διαταραχή.
Ένα άλλο εύρημα ήταν ότι μετά από ψυχοδυναμική ή γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, οι ασθενείς εμφάνισαν εντονότερη δραστηριότητα στο αριστερό τμήμα του εγκεφάλου, που σχετίζεται με την ικανότητα κάποιου να περιορίζει τη δραστηριότητα της αμυγδαλής. Παλαιότερα ευρήματα ήδη δείχνουν ότι στην καταθλιπτική διαταραχή εμφανίζονται λιγότερες συνδέσεις μεταξύ του αριστερού τμήματός και της αμυγδαλής, εξηγώντας γιατί τα συναισθήματα βιώνονται τόσο έντονα στα άτομα με καταθλιπτική διαταραχή. Φαίνεται λοιπόν ότι μια βασική επίδραση της ψυχοθεραπείας είναι η δημιουργία περισσότερων συνδέσεων μεταξύ αυτών των τμημάτων του εγκεφάλου, ώστε πιο εύκολα να μπορεί ο ασθενής να επιβληθεί στα συναισθήματά του.
Οι επικεφαλείς της έρευνας τονίζουν ότι είμαστε ακόμα στην αρχή για την ανακάλυψη της σχέσης ανάμεσα στις εγκεφαλικές λειτουργίες και τις κλινικές απαντήσεις. Για παράδειγμα, ερωτήματα όπως πόση βελτίωση και ευχαρίστηση στη ζωή κάποιου σχετίζεται με αλλαγές σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου;
Προς το παρόν, οι ερευνητές εξετάζουν με ποιο τρόπο η θεραπευτική διαδικασία επηρεάζει τη νευρολογική λειτουργία στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Σίγουρα περαιτέρω έρευνα είναι αναγκαία και υποσχόμενη για τον εντοπισμό των κατάλληλων θεραπευτικών παρεμβάσεων για τις ψυχικές διαταραχές.
Το άρθρο εμφανίστηκε στις 06/11/2017 στο BPS Research Digest
Aπόδοση-Επιμέλεια: Αφροδίτη Καψαρίδη
