Η ψυχολογική αξιολόγηση παιδιών και εφήβων αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία η οποία αφορά στη συλλογή δεδομένων για την κατανόηση της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού, μέσα από την οπτική τόσο των γονέων όσο και του ίδιου του παιδιού.
Η διαδικασία της ψυχολογικής εκτίμησης ξεκινά μέσα από την πρώτη συνάντηση του ειδικού με τους γονείς για τη διερεύνηση και διαμόρφωση του αρχικού αιτήματος. Η πλήρης και λεπτομερής λήψη του κοινωνικού, αναπτυξιακού και κλινικού ιστορικού συνιστά τον πρώτο βασικό άξονα, βάσει του οποίου θα ληφθούν αποφάσεις για την περαιτέρω διερεύνηση των αναφερόμενων δυσκολιών του παιδιού και της οικογένειας.
Στη συνέχεια, το κλινικό πλαίσιο αξιολόγησης των παιδιών και των εφήβων διαμορφώνεται κατάλληλα για την εξασφάλιση ενός τόπου ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Ήδη από την αρχή της αξιολόγησης εγκαθιδρύεται η θεραπευτική σχέση και συμμαχία, ενώ στη συνέχεια αξιοποιούνται μέθοδοι παρατήρησης και εργαλεία τα οποία συνεισφέρουν στη συνολική κατανόηση των σημείων συμπεριφοράς του παιδιού, του σταδίου της ψυχοκοινωνικής του ανάπτυξης, καθώς και της γνωστικής του εξέλιξης. Η διαδικασία της αξιολόγησης συνιστά μια συνάντηση ανάμεσα σε ένα παιδί που βιώνει μία δύσκολη στιγμή στη ζωή του και έναν ενήλικα του οποίου η επαγγελματική ιδιότητα είναι να διερευνήσει τη ψυχολογική λειτουργικότητα του παιδιού.
Τα εργαλεία αξιολόγησης που μπορεί να χρησιμοποιηθούν περιλαμβάνουν:
- Κλινική Συνέντευξη
- Ποιοτική Παρατήρηση
- Ελεύθερο Παιχνίδι
- Δομημένο Παιχνίδι
- Προβολικά Τεστ (Thematic Apperception Test (Τ.Α.Τ.) & Children’s CHILDREN’ S Apperception Test (C.A.T), Τεστ κηλίδων μελάνης Rorschach, Παιδικό Ιχνογράφημα
Τα τεστ που χρησιμοποιούνται αξιοποιούνται τόσο ως εργαλεία μιας αντικειμενικής εκτίμησης, όσο και ως μέσα διευκόλυνσης εντός μίας ευρύτερης διαδικασίας συνδιαλλαγής του ενήλικα με το παιδί, η οποία αποσκοπεί στην από κοινού κατανόηση των μέσων που έχει κατασκευάσει το παιδί για να αναλογίζεται ή να αναπαριστά τον κόσμο, την αυτοεικόνα, τη σχέση με τους άλλους, τον τρόπο που ρυθμίζει τα συναισθήματά του καθώς και την ποιότητα ζωής του γενικότερα.
Κατά τη διάρκεια της ψυχολογικής αξιολόγησης, το παιδί καλείται να εμπλακεί σε έναν ελεύθερο διάλογο όπου θα έχει το δικό του χώρο να εκφράσει, να μοιραστεί συναισθήματα, ιδέες και εμπειρίες ενώπιον ενός ενήλικα που δεν υιοθετεί επικριτική ματιά προς το βίωμά του. Ο ειδικός που εμπλέκεται στη διαδικασία της αξιολόγησης ερευνά ακόμη την παιδική ιδιοσυγκρασία και την ποιότητα της ψυχολογικής εξέλιξης υπό το πρίσμα της αναπτυξιακής πορείας του συγκεκριμένου παιδιού στο περιβάλλον όπου ανατρέφεται.
Ένα επιπλέον σημαντικό στάδιο της ψυχολογικής αξιολόγησης, αποτελεί η διαδικασία της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων. Αυτή αφορά στην ενημέρωση των γονέων/ φροντιστών του παιδιού σχετικά με την κλινική εικόνα του παιδιού, στη σύσταση περαιτέρω αξιολόγησης όταν κρίνεται αναγκαίο (σε ορισμένες περιπτώσεις), καθώς και στη συζήτηση των θεραπευτικών προτάσεων που θεωρούνται κατάλληλες για το συγκεκριμένο παιδί τη δεδομένη περίοδο. Οι περαιτέρω μέθοδοι αξιολόγησης που μπορεί να προταθούν είναι:
- Νοομετρική Αξιολόγηση- Ψυχομετρικά τεστ (Κλίμακα Νοημοσύνης για Παιδιά & εφήβους του Wechsler -WISC-V, Κλίμακα Νοημοσύνης για Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας του Wechsler- WPPSI – III GR )
- Αξιολόγηση δυσκολιών που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού (αναθεωρημένη ADOS-2 Autism Diagnostic Observation Schedule)
- Μαθησιακή Αξιολόγηση
- Λογοθεραπευτική Αξιολόγηση
- Εργοθεραπευτική Αξιολόγηση
- Παιδοψυχιατρική Αξιολόγηση
